Yerba mate — co to jest i jakie zalety ma ten napój?

Tysiące ludzi na całym świecie codziennie rano pije yerba mate, zamiast witać dzień kawą lub herbatą — popularniejszymi w naszej części świata. Choć w Europie yerba mate nie jest tak znana, to staje się coraz bardziej doceniana przez poszukiwaczy alternatywy dla wymienionych tradycyjnych napojów. Przez wielu jest chwalona za pobudzające właściwości i charakterystyczny, intensywny smak, uwielbiany przez niektórych. W sklepach można natknąć się na gazowane i dosładzane wersje yerba mate w szklanych butelkach lub puszkach. Warto jednak wiedzieć, że są to komercyjne napoje, które tylko zawierają jakiś procent yerby w składzie, a nie jej autentyczna wersja.

Czym jest yerba mate?

Yerba mate to napar z liści i łodyg ostrokrzewu paragwajskiego, rośliny pochodzącej z Ameryki Południowej. Ostrokrzew paragwajski to tak naprawdę (wbrew temu, co sugeruje nazwa) wiecznie zielone drzewo z rodziny ostrokrzewowatych. W dodatku bardzo duże — w stanie dzikim osiąga nawet 20-30 metrów wysokości! Napój przyrządzany z jego łodyg oraz liści ma długą i bogatą historię w kulturach Ameryki Łacińskiej — szczególnie właśnie w Paragwaju, ale także np. w Argentynie czy Brazylii. W tych krajach yerba popularna jest wśród ludzi w każdym wieku i traktowana nie tylko jako ziołowy napar — bywa także atrybutem codziennych rytuałów czy symbolem wspólnoty oraz gościnności.

Jak smakuje yerba mate?

Wiele osób określa smak yerby jako intensywny, bardzo aromatyczny, z ziemistym czy trawiastym posmakiem. Niektórzy dodają też, że bywa gorzka, choć to w dużej mierze zależy nie tylko od wrażliwości jednostki, ale też sposobu parzenia, który opisany będzie w dalszej części artykułu. Dobrze jest wiedzieć, że oprócz czystego suszu z liści ostrokrzewu paragwajskiego oraz wspomnianych na początku gazowanych, słodzonych napoi zawierających jakiś procent naparu, na rynku są mieszanki np. 80% yerba mate z herbatą, liofilizowanymi lub suszonymi owocami czy innymi ziołami. Dzięki temu można pić yerbę ze wszystkimi jej pozytywnymi właściwościami, ciesząc się też delikatniejszym, owocowym smakiem.

W jaki sposób pić yerba mate?

Przygotowanie yerba mate, choć w wielu miejscach widziane jest jako rytuał (podobnie zresztą jak parzenie kawy czy herbaty), wcale nie jest skomplikowaną czynnością. Zwyczajowo sporządzanie yerby wymaga posiadania nie tylko roślinnego suszu, ale też dwóch akcesoriów — matero i bombilli, czyli tradycyjnego naczynia i dedykowanej słomki oddzielającej fusy od płynu. Warto zaopatrzyć się w te przedmioty jeśli yerba mate staje się naszą codziennością. Jednak jeśli chcemy przygotować ten roślinny napar po raz pierwszy, sam susz także da radę, tylko musimy uzbroić się w cierpliwość lub inny przyrząd, który pozwoli na odcedzenie zaparzonego już suszu od powstałego napoju.

Aby przygotować yerba mate, należy:

• Wsypać roślinny susz na wysokość między ¼ a ¾ wielkości naczynia. Wybór ilości zależy wyłącznie od tego jak intensywnego smaku oczekujemy i jak drobno zmielony jest nasz susz.
• Zalać susz wodą o temperaturze około 70-80°C. Na to trzeba zwracać szczególną uwagę, ponieważ zbyt gorąca woda wydobywa z rośliny nieprzyjemną gorycz! Jeśli nie mamy termometru bądź czajnika mierzącego temperaturę, wystarczy go otworzyć i odczekać +/- 7 minut po zagotowaniu się wody. Dopiero wtedy przystąpić do parzenia yerby.
• Następnie włożyć do naczynia bombillę — oddzielającą fusy słomkę lub odczekać mniej więcej 5 minut i odcedzić napar.
• Po pierwszym zalaniu nie trzeba wyrzucać fusów — susz można zaparzać ponownie, kilka bądź nawet kilkanaście razy! Z każdym kolejnym razem aromat napoju będzie jednak nieco słabszy. Warto znać także umiar, tak by nie przesadzić — yerba mate ma właściwości pobudzające. Spożycie jej jednego dnia w zbyt dużej ilości może powodować rozdrażnienie, nadmierną pobudliwość czy nawet zaburzenia snu.

Jakie właściwości ma yerba mate?

Jak już było wspomniane, yerba mate ma pobudzające właściwości. Porównując ją do kawy — działa łagodniej, ale też dłużej. Jeśli chodzi o ilość kofeiny, jest zbliżona do tej, którą zawierają popularne napoje energetyczne. Yerba to z pewnością lepszy wybór — zdrowszy, o mniejszej szkodliwości, a do tego nie wypłukuje z organizmu magnezu. Badania naukowe (których co prawda nie ma jeszcze tak wiele jak na temat kawy lub herbaty) wykazują, że yerba mate może mieć szereg zalet i korzystnych właściwości takich jak m.in.:

• działanie hipocholesterolemiczne, czyli obniżające poziom cholesterolu,
• diuretyczne, a więc wspomagające wydalanie moczu,
• antyoksydacyjne — zwalczające wolne rodniki,
• stymulujące ośrodkowy układ nerwowy, a więc pobudzające i poprawiające koncentrację,
• łagodzące insulinooporność, czyli poprawiające wrażliwość organizmu na insulinę.

Jaki jest skład yerba mate?

Jeśli chodzi o skład yerba mate, oprócz kofeiny, identyfikuje się w zawartości liści i łodyg ostrokrzewu paragwajskiego wiele korzystnych dla człowieka fitochemikaliów, takich jak np. chlorofil, aminokwasy, witaminy (C, B1, B2, B3, B4, B5), minerały czy polifenole.

Szacunkowo przyjmuje się, że w 100 ml yerba mate znajduje się od 7 mg do 36 mg kofeiny — dokładna ilość zależy od jakości i rodzaju suszu oraz czasu parzenia. Przy tym należy pamiętać, że bezpieczna dawka dziennego spożycia kofeiny dla człowieka wynosi około 400 mg. Wysnuty wniosek może być taki, że w takim razie przedawkować kofeinę pijąc yerbę, wcale nie jest łatwo — spożycie około 2 litrów naparu na dobę brzmi jak nie lada wyczyn. Jednak należy wiedzieć, że jesteśmy różni i nasze organizmy nie reagują na kofeinę w ten sam sposób, niektórym wystarczy mniejsza ilość, by już odczuwać negatywne skutki. Jak to w życiu, należy słuchać swojego ciała znać umiar, by picie yerby nie miało dla nas efektu odwrotnego niż zamierzony.

Pytani o to, czy polecamy spróbowanie yerby, odpowiadamy — zdecydowanie tak! Warto, choćby ze względu na wymienione korzystne właściwości, dać jej szansę. Szczególnie teraz, gdy dokuczają nam upały, chłodna yerba mate — czysta bądź z dodatkiem owoców — może okazać się dla Was dobrą, orzeźwiającą opcją, umilającą gorące dni w środku lata. Na bazie naparu z yerba mate można także przygotować kombuczę — przepis na ten napój także znajdziecie na naszym blogu.

Smacznego!